Nhận thức cộng đồng là nền tảng vững chắc để bảo vệ môi trường

Bảo vệ môi trường không phải là trách nhiệm của riêng ai mà là của cả cộng đồng. Để đạt được mục tiêu này, việc kết hợp giáo dục với truyền thông một cách hiệu quả, bài bản và sáng tạo chính là chìa khóa then chốt. Giáo dục sẽ gieo mầm ý thức, xây dựng nền tảng tri thức vững chắc.

Hưởng ứng chiến dịch Làm cho Thế giới sạch hơn chủ đề “Hành trình xanh – Cùng chung tay bảo vệ môi trường”, Liên hiệp Hội Việt Nam phối hợp với trường PTTH Giao Thuỷ (Ninh Bình) tổ chức lễ phát động chung tay bảo vệ môi trường năm 2024

Bối cảnh và sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức cộng đồng

Chúng ta đều nhận thấy, Việt Nam, một quốc gia đang phát triển năng động, đang phải gánh chịu những hệ lụy nặng nề từ ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu. Từ ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn, ô nhiễm nguồn nước ở sông ngòi, kênh rạch, đến tình trạng xả thải rác bừa bãi và suy thoái đa dạng sinh học – tất cả đều là những hồi chuông cảnh báo về sự cần thiết phải hành động ngay lập tức.

Trong cuộc chiến bảo vệ môi trường, công nghệ, chính sách và pháp luật đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, yếu tố then chốt nhất, mang tính bền vững nhất, lại nằm ở ý thức và hành vi của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Nếu người dân không nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của môi trường, không hiểu rõ hậu quả của những hành động phá hoại, thì mọi nỗ lực khác sẽ khó đạt được hiệu quả như mong muốn.

Chính vì vậy, nâng cao nhận thức cộng đồng không chỉ là một mục tiêu, mà là một nền tảng vững chắc để xây dựng một xã hội thân thiện với môi trường, một Việt Nam xanh, sạch, đẹp và phát triển bền vững.

Vai trò của giáo dục và truyền thông

Giáo dục và truyền thông là hai công cụ mạnh mẽ nhất để kiến tạo sự thay đổi trong nhận thức và hành vi của con người.

Giáo dục cung cấp kiến thức nền tảng, trang bị tư duy phản biện và hình thành những giá trị cốt lõi về bảo vệ môi trường từ khi còn nhỏ. Nó xây dựng một thế hệ công dân có trách nhiệm, hiểu biết và sẵn sàng hành động.

Truyền thông đóng vai trò lan tỏa thông điệp, cảnh báo về những vấn đề môi trường, cập nhật thông tin và thúc đẩy hành động tập thể. Nó có khả năng tiếp cận rộng rãi, tạo hiệu ứng lan tỏa nhanh chóng và tác động trực tiếp đến dư luận xã hội.

Sự cần thiết của việc kết hợp giáo dục và truyền thông

Mặc dù cả giáo dục và truyền thông đều quan trọng, nhưng hiệu quả sẽ được nhân lên gấp bội khi chúng ta kết hợp chúng một cách hài hòa và chiến lược.

Giáo dục tạo nền tảng vững chắc, truyền thông thúc đẩy hành động tức thời. Giáo dục giúp hình thành nhận thức sâu sắc, bền vững. Truyền thông, với khả năng truyền tải thông tin nhanh chóng và cập nhật, có thể kịp thời đưa ra những cảnh báo, kêu gọi hành động cụ thể cho các vấn đề môi trường nóng.

Truyền thông hỗ trợ giáo dục và ngược lại: Các chiến dịch truyền thông sáng tạo, hấp dẫn có thể thu hút sự chú ý và khơi gợi sự tò mò, từ đó thúc đẩy mong muốn tìm hiểu sâu hơn thông qua các kênh giáo dục chính thức. Ngược lại, những kiến thức được trang bị từ giáo dục sẽ giúp người dân tiếp nhận và đánh giá thông tin truyền thông một cách có chọn lọc hơn.

Tạo ra một hệ sinh thái học tập liên tục: Khi kết hợp, giáo dục và truyền thông tạo ra một vòng lặp tích cực. Người học được trang bị kiến thức, sau đó được củng cố và thúc đẩy hành động bởi các thông điệp truyền thông, và những hành động đó lại tiếp tục tạo ra kinh nghiệm thực tế, củng cố thêm nhận thức.

Hội thảo nâng cao kiến thức về bảo vệ môi trường do LHHVN tổ chức

Giải pháp và đề xuất kết hợp giáo dục và truyền thông tại Việt Nam

Giáo dục chính quy: Lồng ghép kiến thức môi trường từ bậc mầm non đến đại học, không chỉ trong môn khoa học mà còn trong các môn xã hội, nghệ thuật để truyền tải thông điệp một cách phong phú.

Hoạt động ngoại khóa: Tổ chức các câu lạc bộ môi trường, các chuyến đi thực tế, các cuộc thi sáng tạo về môi trường để khuyến khích học sinh, sinh viên chủ động tìm hiểu và hành động.

Đào tạo giáo viên: Nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên để họ có thể truyền đạt kiến thức và truyền cảm hứng về bảo vệ môi trường một cách hiệu quả.

Tận dụng công nghệ số: Sử dụng mạng xã hội, ứng dụng di động, podcast, video ngắn (TikTok, YouTube Shorts) để lan tỏa thông điệp một cách nhanh chóng, hấp dẫn, đặc biệt là với giới trẻ.

Hợp tác với người nổi tiếng, KOLs: Mời những người có tầm ảnh hưởng tham gia vào các chiến dịch truyền thông để tăng tính thuyết phục và độ lan tỏa.

Truyền thông tại cộng đồng: Tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo, chiếu phim tài liệu về môi trường tại các khu dân cư, trường học, nhà văn hóa. Xây dựng các mô hình cộng đồng tự quản về bảo vệ môi trường (ví dụ: khu phố không rác, đội tình nguyện xanh).

Sản xuất nội dung truyền thông chất lượng cao: Tạo ra các chương trình truyền hình, phim ngắn, phóng sự, infographic dễ hiểu, sinh động và có tính thuyết phục cao.

Xác định đối tượng mục tiêu rõ ràng: Mỗi nhóm đối tượng (học sinh, sinh viên, nông dân, công nhân, người nội trợ, doanh nghiệp) cần có cách tiếp cận và thông điệp phù hợp.

Lồng ghép thông điệp môi trường vào các sự kiện lớn: Tận dụng các ngày lễ, sự kiện văn hóa, thể thao để lồng ghép các thông điệp về bảo vệ môi trường một cách sáng tạo.

Khuyến khích sự tham gia của toàn xã hội: Huy động các tổ chức xã hội, doanh nghiệp, các tổ chức phi chính phủ cùng tham gia vào các hoạt động giáo dục và truyền thông.

Với sự chung tay của các nhà khoa học, nhà quản lý, các tổ chức xã hội và đặc biệt là sự đồng lòng của mỗi người dân Việt Nam, chúng ta hoàn toàn có thể xây dựng một tương lai xanh, sạch, đẹp cho các thế hệ mai sau.